Właściwy ciąg kominowy to kluczowa kwestia dla zapewnienia pełnego, odpowiednio szybkiego i bezpiecznego spalania drewna w kominku - zarówno jego zbyt duża wartość, jak i brak mogą rodzić nieprzyjemne konsekwencje. Zbyt duży ciąg spowoduje szybsze spalanie się drewna w kominku, co za tym idzie - nieefektywne zużycie paliwa oraz gwałtowne i czasem niekontrolowane nagrzewanie się wkładu kominkowego. Brak ciągu kominowego może rodzić daleko bardziej niebezpieczne skutki, łącznie z cofaniem się dymu z przewodów odprowadzających spaliny z kominka do pomieszczenia (w przypadku powstania tzw. ciągu wstecznego), o ile oczywiście możliwe będzie rozpalenie ognia w kominku, ponieważ przy braku wystarczającego ciągu może być to bardzo utrudnione.
Oba te problemy są możliwe do rozwiązania. Kwestia zbyt dużego ciągu kominowego jest stosunkowo łatwa do opanowania, na przykład poprzez zmniejszenie dostępu powietrza do paleniska, przysłonięcie przesłony na wlocie, ograniczenie pola przepływu elementu czopucha odprowadzającego spaliny lub - wbudowany we wkład kominowy czy też mocowany na nim - szyber kominkowy. Problem ze zwiększeniem ciągu kominowego może być znacznie bardziej skomplikowany.
Od czego zależy naturalny (grawitacyjny) ciąg kominowy
Naturalny ciąg kominowy zależy, w pewnym uproszczeniu, od kilku czynników:
- różnicy temperatur powietrza wewnątrz i na zewnątrz budynku (naturalny wypór termiczny),
- wysokości komina i pola jego poprzecznego przekroju (wartość podciśnienia w przewodzie kominowym jest wprost proporcjonalna do obu tych zmiennych - im wyższy i szerszy komin - tym większa wartość ciągu kominowego),
- nie bez znaczenia jest wiatr, który może powodować wytwarzanie dodatkowego podciśnienia w kominie lub, gdy jest opadający, cofać przepływ spalin z powrotem do budynku,
- należy pamiętać, iż koniecznym warunkiem dla zaistnienia prawidłowego ciągu kominowego jest dobrze funkcjonująca wentylacja nawiewna do budynku (w szczególności musi być zainstalowany układ doprowadzenia powietrza z zewnątrz do kominka).
- bardzo ważne jest także prawidłowe ocieplenie komina - im dłużej ściany przewodu kominowego będą utrzymywać wysoką temperaturę, tym bardziej efektywnie wykorzystywane będzie zjawisko wyporu termicznego.
Jak wspomagać ciąg kominowy?
Dla zwiększenia ciągu najczęściej stosowane są nasady kominowe, których funkcjonalność pozwala na wykorzystanie wiatru do wytwarzania podciśnienia w przewodzie kominowym. Nasady, dzięki swojej budowie, osłaniając przewód kominowy przed wiatrem, wytwarzają podciśnienie w króćcu dolotowym. Zazwyczaj dobrze dobrana nasada kominowa może uwolnić nas od kłopotów związanych z niedoskonałą instalacją kominową. Niestety nie zawsze będzie to panaceum na wszelkie problemy, nie zawsze też nasada rozwiąże problem nieprawidłowego ciągu kominowego - niekiedy dla poprawy ciągu komin może wymagać przedłużenia. Polega ono na wydłużeniu wkładu kominowego oraz wysunięciu końcówki (nasady, daszka) kilkadziesiąt centymetrów ponad zakończenie komina, a nawet jeszcze wyżej - aż ponad przeszkodę, która ogranicza lub powoduje wsteczny ciąg kominowy (kalenica dachu, dach sąsiedniego budynku itp.). Przedłużenie powoduje, iż przewód kominowy jest dłuższy, a co za tym idzie, lepsze są warunki do powstawania naturalnego ciągu kominowego, lepiej też działać będzie ewentualna nasada kominowa zainstalowana na jego szczycie - jej ekspozycja na wiatr będzie znacznie większa. Należy pamiętać, iż przedłużenia kominów muszą być izolowane termicznie, w przeciwnym wypadku zamiast pomóc, mogą, wychłodzone niską temperaturą zewnętrzną, powodować osłabienie ciągu.
Nasady kominowe, które można stosować na zakończenia przewodów odprowadzających spaliny z kominków to przede wszystkim nasady samonastawne. Powinny one być wykonane z materiałów odpornych na działanie wysokiej temperatury oraz substancji kwaśnych zawartych w spalinach, dlatego zazwyczaj wykonuje się je z wysokogatunkowej stali kwasoodpornej. Występuje tu też problem sadzy zalepiającej przewody i doloty nasad (przewody dymowe muszą być przez to często czyszczone i kontrolowane - co najmniej 4 razy w roku). Sytuacja pogarsza się jeszcze bardziej, gdy paliwo używane do spalania nie jest najwyższej jakości (dotyczy to zwłaszcza kominków - i palenia mokrym, często zażywiczonym drewnem) lub gdy kominek jest miejscem utylizacji śmieci, starych mebli itp.
Do wspomagania ciągu kominowego mogą także służyć specjalne wentylatory dachowe, posiadające zabezpieczenia przed przegrzaniem silnika i zablokowaniem elementów ruchomych oraz nie powodujące ograniczenia swobodnego wypływu spalin z przewodu kominowego. Najbardziej skutecznymi i najbezpieczniejszymi są urządzenia wytwarzające ciąg kominowy na podstawie tzw. efektu eżektorowego, to jest wspomagania podciśnienia w przewodzie kominowym na skutek wytworzonego strumienia powietrza w przewodzie pomocniczym. Niestety wentylatory dachowe to urządzenia znacznie droższe niż tradycyjne nasady kominowe.
Regulacja i stabilizacja ciągu
Ograniczanie i stabilizowanie ciągu to znacznie łatwiejszy problem niż skuteczne jego wspomaganie - oczywiście o ile wkład kominkowy lub instalacja kominowa są wyposażone w odpowiednie elementy regulujące. Obecnie prawie każdy wkład kominkowy posiada wbudowany szyber, za pomocą którego można regulować pole poprzecznego przekroju przewodu spalinowego na wylocie z wkładu kominkowego. Jeśli wkład nie jest wyposażony w szyber, można dokupić go jako osobny element.
Stabilizację ciągu kominowego zapewnia urządzenie zwane regulatorem ciągu, które posiada ruchomą klapkę z obciążnikiem. Pod wpływem podciśnienia w przewodzie kominowym wychyla się ona i wpuszcza dodatkowe powietrze - czym zapewnia stabilność ciągu i ogranicza jego fluktuacje powodowane np. wiatrem. Urządzenie posiada regulację - obciążnik - za pomocą którego można ustalić wartość podciśnienia, przy której klapa zacznie wychylać się, dopuszczając powietrze do przewodu kominowego. Montowane jest na kominie spalinowym, najczęściej nad wyczystką poniżej wylotu spalin z kominka, w miejscu, do którego jest łatwy dostęp - choćby na potrzeby regulacji ciągu.
