Izolacja kominka w budynkach drewnianych i szkieletowych

Bezpieczeństwo jest istotne w przypadku każdego budynku, ale w przypadku popularnego ostatnio budownictwa drewnianego, kwestia ta nabiera szczególnego znaczenia.  W dalszej części tekstu przedstawię kilka moich spostrzeżeń związanych z izolacją przestrzeni zabudowy wokół kominka w budynkach drewnianych i szkieletowych. Należy sobie uzmysłowić fakt, iż drewno lub materiały drewnopochodne, w porównaniu z innymi materiałami budowlanymi (beton, pustak, cegła, szkło, metal) cechuje najniższa temperatura zapłonu. Zależy ona od gatunku drewna (przede wszystkim ma tu znaczenie jego gęstość), jego wilgotności i warunków ogrzewania. Najtrudniej zapala się drewno i materiały o dużej gęstości (np. dąb, buk, twarde płyty pilśniowe, sklejka). Niższą temperaturę zapłonu posiadają gatunki iglaste (np. sosna czy świerk, klejone płyty stolarskie, płyty pilśniowe). Najłatwiej zapłonowi ulegają takie materiały jak płyty wiórowe surowe i laminowane, płyty pilśniowe porowate. Temperatury rozkładu termicznego i samozapłonu przedstawia tabela 1. Chyba każdy zgodzi się ze mną, że jeżeli mówimy o bezpieczeństwie ogniowym własnego domu warto tak zaprojektować kominek, aby dawał pełną gwarancję, że jedynym ogniem będzie ten pożądany - w palenisku kominka.

Ochrona podłogi palnej

Jeśli kominek będzie montowany na podłodze palnej musi ona być zabezpieczona pod i przed wkładem blachą stalową lub innym niepalnym materiałem, np.: szkłem lub kamieniem o minimalnej grubości 0,9 mm. Wszelkie ruchome materiały pokrywające podłogę, wykonane z materiałów łatwopalnych należy usunąć spod blachy podłogowej lub innego wyżej wymienionego zabezpieczenia. Zaleca się również, aby podłoga, która nie jest przymocowana do podłoża – tak zwana podłoga pływająca, została usunięta podczas instalacji kominka.

Minimalne wymiary przedniej zabezpieczającej płyty podłogowej określają przepisy Prawa Budowlanego – podłoga palna musi być oddalona od ramy paleniska minimum o wysokość do dna paleniska plus 30 cm. Wkład kominkowy powinien być posadowiony co najmniej 30 cm od podłoża na nogach lub stabilnej niepalnej konstrukcji. Równie istotną kwestią jest cyrkulacja powietrza wokół wkładu kominkowego, dlatego często pod wkładem montuje się kratkę kominkową wlotową. Jej przekrój powinien być zgodny z instrukcją producenta wkładu kominkowego.

Izolacja ścian palnych

Skoro już omówiliśmy aspekt podłogi, możemy zająć się wyższym poziomem, a mianowicie ścianą. Ustawiając wkład kominkowy przy ścianach palnych musimy je bezwzględnie zabezpieczyć materiałem izolacyjnym sklasyfikowanym jako A1 – materiał niepalny. A1 – to klasyfikacja reakcji na ogień, zgodna z normą PN-EN 13501. Podstawowym naszym zadaniem jest więc sprawdzenie etykiety produktu czy taką klasę posiada.

Z materiałów dostępnych na rynku do tego zastosowania świetnie nadają się płyty izolacyjne. Na rynku polskim dostępne są np. płyty Promat, Varmsen, Silca i inne, swoje rozwiązanie proponuje również Jøtul. Większość z nich ma udokumentowane badania klasyfikacji ogniowej A1. Oprócz niepalności materiały te posiadają również dobrą izolacyjność. Współczynniki przewodności cieplnej tych materiałów są na poziomie λ = 0,06 W/mK więc minimum 50 mm izolacji gwarantuje już bezpieczną temperaturę za izolacją na styku z materiałem palnym.

W niektórych systemach znajdziemy wskazówki, aby dodatkowo oprócz 50 mm izolacji na listwach dystansowych pozostawić 3 cm pustkę powietrzną wentylowaną, co daje nam warstwy od strony ściany drewnianej:

• 50 mm izolacji na istniejącej ścianie (w jednej lub dwóch warstwach),
• 30 mm pustka powietrzna wentylowana,
• 30 mm izolacja ściany tylnej komory kominka.

Innym istotnym parametrem płyt izolacyjnych jest ich wytrzymałość. Te o wytrzymałości na ściskanie na poziomie 1 – 1,5 MPa to bardzo kruche materiały, więc z biegiem czasu mogą się po prostu wykruszyć. Warto wybrać materiały o wytrzymałości powyżej 2,5 MPa. Pamiętajmy również, że minimalna odległość wkładu kominkowego od izolacji ściany to 10 cm. Ważne jest także, by przy montażu ścian ogniowych nie stosować do mocowania gwoździ i wkrętów metalowych. Stworzą one mostki cieplne i mogą przenieść wysoką temperaturę do materiału palnego. Jeżeli system zakłada użycie łączników metalowych, to należy zabezpieczyć je od strony komory kominka następną warstwą izolacji – minimum 30 mm.

Sufit też ważny

Palny sufit nad wkładem musimy zabezpieczyć podobnie jak ściany wokół kominka. W tym celu często wykonuje się tzw. komory dekompresyjne. To tak naprawdę część obudowy z zainstalowanymi kratkami (wlotową i wylotową), która została odizolowana termicznie od reszty zabudowy. Urządzenie może być również zamontowane z otwartym na sufit wylotem gorącego powietrza. W takim przypadku odległość pomiędzy zabezpieczonym niepalnym sufitem, a wylotem gorącego powietrza musi wynosić 40 cm.

Podsumowując chciałbym zapewnić, że kominki w domu drewnianym czy szkieletowym mają takie samo prawo dawać przyjemność i ciepło swoim właścicielom, jak te w budynkach murowanych. Poświęćmy im tylko więcej czasu na budowę i wybór materiałów, których kryterium doboru nie będzie cena, ale bezpieczeństwo.

Prawo Budowlane mówi:

Rozdział 6 Wymagania przeciwpożarowe dla palenisk i instalacji § 265:

1.  Palenisko powinno być umieszczone na podłożu niepalnym o grubości co najmniej 0,15 m, a przy piecach metalowych bez nóżek - 0,3 m. Podłoga łatwo zapalna przed drzwiczkami palenisk powinna być zabezpieczona pasem materiału niepalnego o szerokości co najmniej 0,3 m, sięgającym poza krawędzie drzwiczek co najmniej po 0,3 m.
2. Palenisko otwarte może być stosowane tylko w pomieszczeniu, w którym nie występuje zagrożenie wybuchem, w odległości co najmniej 0,6 m od łatwo zapalnych części budynku. W pomieszczeniach ze stropem drewnianym palenisko otwarte powinno mieć okap wykonany z materiałów niepalnych, wystający co najmniej 0,3 m poza krawędź paleniska.
3. Piec metalowy lub w ramach metalowych, rury przyłączeniowe oraz otwory do czyszczenia powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nieosłoniętych części konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,6 m, a od osłoniętych okładziną z tynku o grubości 25 mm lub inną równorzędną okładziną - co najmniej 0,3 m.
4. Piec z kamienia, cegły, kafli i podobnych materiałów niepalnych oraz przewody spalinowe i dymowe powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nieosłoniętych części konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,3 m, a od osłoniętych okładziną z tynku o grubości 25 mm na siatce albo równorzędną okładziną - co najmniej 0,15 m.