Kuchnie kaflowe

Od dawna piece kuchenne - jako urządzenia użytkowe - były budowane (stawiane) przede wszystkim w celu gotowania i pieczenia potraw. Dobry piec kuchenny oznaczał po prostu - dobre jedzenie. Jeżeli dzisiaj w nowych domach wraca się znowu do projektowania i budowy pieców kuchennych, a nawet do bardziej rozbudowanych trzonów kuchennych, to przede wszystkim dlatego, że chce się otrzymać możliwość przygotowania dobrego i smacznego jedzenia na żywym ogniu.
To prawda, że przyrządzenie kolacji czy obiadu na kuchni kaflowej wymaga nieco więcej trudu i czasu niż przekręcenie gałki w kuchni gazowej lub elektrycznej. Lecz przecież świętowaniu czy przygotowaniu jakiejś domowej uroczystości też poświęcamy więcej uwagi. Na co dzień, gdy w pośpiechu musimy coś ugotować lub upiec, używamy oczywiście kuchni elektrycznej lub gazowej. Natomiast jeśli pragniemy coś uczcić we własnym domu, kiedy chcemy nie tylko pięknie spędzić czas, ale też dobrze zjeść w pięknej oprawie - nic nie zastąpi potraw przygotowanych na prawdziwym, żywym ogniu.
Chyba nie mamy wątpliwości, że mało co potrafi dorównać smakiem tak przyrządzonemu jedzeniu. Ponadto, jeżeli płytę kuchenną - tak jak to ma miejsce w tradycyjnym trzonie kuchennym - uzupełnimy piekarnikiem i prawdziwym piecem chlebowym, to uzyskamy dodatkową możliwość pieczenia chleba, pizzy czy ciasta wg własnej receptury. Mamy również sposobność grillowania lub pieczenia mięs zgodnie z indywidualnymi gustami. A w dodatku wszystko w naturalny i zdrowy sposób!
Do dziś pamiętam smak steków i pizzy, grillowanych i pieczonych właśnie w takim piecu, których kosztowaliśmy na jednym ze szkoleń zduńskich. Odbywało się ono w Austrii w firmie Spirit of Fire, a udaliśmy się tam w celu poznawania tajników budowy nowoczesnych pieców kuchennych i pokojowych. Po prostu smaku tamtych steków czy pizzy nie sposób zapomnieć.
Współcześnie piece chlebowe możemy wykonać jak dawniej na bazie cegły szamotowej, ale też - i to coraz częściej - staramy się je budować z nowoczesnych betonów szamotowych, które pozwalają na znacznie szybsze ich nagrzewanie, a tym samym na skrócenie czasu przygotowania potraw. Ich większy ciężar, a co za tym idzie dłuższy okres grzewczy, umożliwia przygotowanie dań dla większej liczby smakoszy. Ponadto, dziś samej płyty kuchennej do gotowania nie buduje się już tak dużej jak dawniej. Bowiem przy budowie trzonu kuchennego dąży się przede wszystkim do znalezienia znacznie więcej miejsca dla piekarnika oraz dla, osobno opalanego drewnem, pieca chlebowego. Więcej się piecze i grilluje niż gotuje - choć płyta kuchenna może doskonale służyć np. do pieczenia tradycyjnych placków ziemniaczanych (dietetycznych, bo nie smażonych na oleju!).
Na tym jednak nie kończy się użyteczna funkcja trzonu kuchennego. Tak dawniej, jak i dzisiaj często rozbudowuje się go jeszcze o tzw. ogrzewacz kaflowy, który ma na celu odzyskać i zakumulować ciepło wytwarzane w palenisku kuchennym podczas palenia. Typowa, kaflowa bryła ogrzewacza potrafi jeszcze przez dłuższy czas promieniować przyjemnym i faktycznie zdrowym ciepłem, emitowanym przez ściany trzonu kuchennego, a przy zastosowaniu nowych technologii rozprowadzać też to ciepło konwekcyjnie do innych pomieszczeń. Dziś, w dobie poszukiwania sposobów na obniżenie kosztów ogrzewania domów, jest to kolejny powód, by znów powrócić do budowania tych tradycyjnych, a jakże użytecznych urządzeń.
Współcześnie, we wnętrzu kaflowej bryły grzewczej trzonu kuchennego buduje się cały system kanałów wydłużających drogę spalin przed ich ostatecznym odprowadzeniem do komina. Zaskakujące, że jeszcze wiele ciepła potrafią one odzyskać ze spalanego opału. Dawniej takie akumulująco-grzewcze kuchnie, budowane były w tradycyjny sposób, zwykle z cegieł szamotowych łączonych gliną czy zaprawą zduńską. Mogły wtedy dobrze, jako jedna masywna bryła, ogrzewać pomieszczenie, w którym stały. Obecnie, dzięki nowej technologii prefabrykacji, takie ogrzewacze - wymienniki ciepła, mogą rozprowadzać gorące powietrze nawet do kilku innych oddalonych pomieszczeń i ogrzewać je jeszcze przez długi okres po wygaszeniu ognia.
Smaczne jedzenie w pomieszczeniu dobrze nagrzanym przez promieniującą ciepłem bryłę stwarza niepowtarzalny klimat, tak w kuchni, jadalni, jak i - mieszczącym się często także w zasięgu takiego promieniowania - pokoju wypoczynkowym. Wyborne, zdrowe jedzenie, a zarazem miłe i naturalne ciepło są niezaprzeczalnymi atutami zarówno dawnych, jak i dzisiejszych pieców oraz trzonów kuchennych. Dobrze, że sprzyja temu także współczesna architektura nowo budowanych domów, która lubi łączyć w przestrzenną całość powierzchnie kuchni, jadalni i pokoju wypoczynkowego. Stwarza tym samym domownikom możliwość przebywania w zasięgu, promieniującej najzdrowszym ciepłem, bryły trzonu kuchennego.
Należy także zaznaczyć, że dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym, które umożliwiają, a właściwie przywracają w trzonach kuchennych budowę palenisk, technicznie przeznaczonych do spalania tylko drewna - biomasy (wykluczających spalanie węgla), staje się możliwym wyposażanie ich dodatkowo w drzwiczki z szybą kominkową. To pozwala na oglądanie ognia podczas gotowania czy pieczenia, co niewątpliwie podnosi walory estetyczne kuchni i daje wiele przyjemności podczas użytkowania.
Należy jeszcze zwrócić uwagę na niezaprzeczalnie ważną zaletę tradycyjnych i współczesnych pieców oraz trzonów kuchennych - na ich wygląd zewnętrzny. Ze względu na swój oryginalny kształt oraz rozmiar bryły, jest to zwykle "mebel" dominujący w wystroju wnętrza kuchni czy jadalni. Jeżeli zostanie poprawnie zaprojektowany i właściwie usytuowany, będzie nie tylko praktycznym urządzeniem grzewczym, ale stanie się też prawdziwą ozdobą.
W zależności od klimatu domu i architektury wnętrza, współczesne trzony kuchenne mogą być stylizowane na wzory starych, tradycyjnych pieców kuchennych, wykorzystujących kafle, ale i projektowane w zupełnie nowoczesnych formach, z użyciem nowych materiałów czy też wielkogabarytowych, współczesnych kafli. Na ich walory estetyczne ma również wpływ rodzaj zastosowanych tzw. okuć, czyli elementów stalowych lub żeliwnych płyty grzewczej i drzwiczek załadunkowych. Podobnie jak kafle, mogą one być stylizowane na dawne wzory lub wykonane zgodnie ze współczesnymi trendami, nawet z elementami wycinanymi i malowanymi w kolorach pozostałych mebli kuchennych.
W tym miejscu należałoby zrobić jeszcze duży ukłon w stronę architektów współczesnych domów i architektów wnętrz czy mebli kuchennych. To od nich głównie zależy, jak będzie wyglądała i czy w ogóle będzie mogła powstać kuchnia kaflowa.
Częsty brak przewodu kominowego z wentylacją, niewłaściwa lokalizacja na zbyt krótkiej ścianie lub brak miejsca na wybudowanie kuchni kaflowej - to główne mankamenty, z którymi niestety od lat musimy się zmagać jako zduni. Zaś o takim luksusie, na etapie budowy domu, jak doprowadzenie powietrza zewnętrznego o właściwym przekroju do miejsca planowanej lokalizacji paleniska w kuchni kaflowej, nawet już przestaliśmy marzyć.
Jeżeli w nowym domu planuje się szczelne okna, a tym bardziej mechaniczną wentylację powietrza, to także palenisko w planowanej kuchni kaflowej - podobnie jak w nowoczesnym wkładzie kominkowym - musi posiadać funkcję poboru powietrza do spalania tylko z zewnątrz. Natomiast blachy płyty grzewczej i otworów drzwiowych powinny być szczelne. Takich rzeczy nie trzeba było uwzględniać w starych technologiach tradycyjnych kuchni kaflowych. Stawiano je bowiem w domach budowanych zupełnie innymi metodami
i o odmiennych parametrach technicznych.
Dzisiejsze piece i kominki czy trzony kuchenne muszą już zostać dostosowane do nowych warunków technicznych nowoczesnego budownictwa. Jest niezwykle ważnym, by wybrany zdun, znający wszystkie stare technologie, znał także i współczesne wymagania techniczne dla nowoczesnego domu. Tylko wówczas zbuduje w takim budynku sprawnie działający piec kuchenny.
Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na, mocno związany z użytkowaniem pieców kuchennych, aspekt ogrzewania wody, którą w trzonach kuchennych ogrzewano praktycznie zawsze i robiono to na różne sposoby. Dawniej w paleniskach kuchennych stosowano zwykle różnej postaci zbiorniki do ogrzewania wody (np. ładne z kranikiem), a także małe wymienniki ciepła, tzw. "podkowy", które podłączano do istniejącego systemu ciepłej wody użytkowej lub do centralnego systemu ogrzewania domu (c.o.). Współcześnie, dzięki nowym technologiom budowy kuchennych palenisk wodnych, dysponujemy już znacznie bardziej rozwiniętymi możliwościami ogrzewania wody. Dzisiejsze, o wiele lepsze rozwiązania, potrafią w praktyce zapewnić ogrzewanie wodą całego domu, tak c.o., jak i c.w.u., poprzez zabudowanie, we wnętrzu ozdobnego trzonu kuchennego, prawdziwego kotła wodnego. O tym, że najlepsze paleniska takich trzonów pracują już tylko w technologii czystego spalania drewna - biomasy, nie potrzeba nawet mówić, bo jest to przecież dzisiaj standard europejski.
Oczywiście pozostał jeszcze do omówienia cały temat kuchni prefabrykowanych, kuchni przenośnych, zwykłych i wodnych, o których wiele by można napisać - ale nie tym razem.
Podsumowując, na pewno możemy stwierdzić, że niezależnie czy będziemy budować starym sposobem czy też zaczniemy stosować nowe materiały i technologie, stawiając nowoczesne trzony kuchenne, o znacznie większych możliwościach grzewczych - efekt będzie ten sam. Otrzymamy bowiem to, co dla nas najcenniejsze - najsmaczniejsze i najbardziej aromatyczne potrawy, a po domu będzie się rozchodzić najprzyjemniejszy rodzaj ciepła.
Podam jeszcze tylko jeden, bardzo istotny i coraz częściej przywoływany przez naszych klientów, argument za posiadaniem w swoim domu ozdobnego trzonu kuchennego do gotowania, a nawet do ogrzewania. Jest nim poczucie bezpieczeństwa i niezależności energetycznej, które taki piec kuchenny potrafi zapewnić. Czynił to przecież przez wieki. "Karmił" i ogrzewał ludzkość w najgorszych okresach jej historii! Czy warto więc wyposażyć swój dom w piec kuchenny? Osądźcie Państwo sami!