W wielu kamienicach, jeszcze do tej pory, można spotkać pomieszczenia, w których jedynym źródłem ogrzewania są piece kaflowe. Obecnie często montuje się w nich instalację elektryczną, ale jeszcze niedawno opalane były tradycyjnie, węglem bądź drewnem. Mimo, iż w większości nowo budowanych domów praktycznie odeszło się od tego typu ogrzewania, gdyż zostało ono wyparte przez nowoczesne technologie, to jednak można zauważyć powrót do zduńskich tradycji - czyżby nadchodził "kaflowy renesans"?
Każdy z nas wie, jak dobrym budulcem pieców są kafle. Mają one wyjątkowe właściwości - posiadają bardzo dużą zdolność akumulacyjną i cechuje je stosunkowo duża wytrzymałość oraz trwałość. Ostatnie burzliwe zmiany na szczeblu makroekonomicznym spowodowały znaczny wzrost kosztów wykorzystywania nowoczesnych instalacji grzewczych, elektrycznych i gazowych, dlatego też odbiorcy zaczęli poszukiwać tańszego, a równie wydajnego źródła ogrzewania. I tutaj pojawiła się szansa na odrodzenie zduńskich tradycji budowania pieców kaflowych. Należy przypomnieć, że niebagatelną rolę odgrywa także "zdrowe" przekazywanie ciepła przez takie produkty. Generalnie wśród rozmaitych urządzeń kaflowych można wyróżnić: piece kaflowe, piece kuchenne oraz kominki kaflowe.
Aby zrozumieć, dlaczego piece kaflowe uchodzą za szczególnie zdrowe źródło ciepła (idealne dla alergików) należy zdać sobie sprawę, jaka jest różnica pomiędzy ogrzewaniem przez konwekcję, a ogrzewaniem przez radiację (promieniowanie cieplne). Przekazywanie ciepła poprzez konwekcję to sposób, w którym nośnikiem ciepła jest powietrze (dokładniej ciepłe prądy powietrza). Źródło ciepła powoduje, że temperatura cząsteczek ośrodka (czyli powietrza) rośnie, cząstki zaczynają się oddalać od siebie. W wyniku tego procesu zmniejsza się gęstość powietrza i zaczyna się ono unosić ku górze. Wymiana ciepła odbywa się przez bezpośredni kontakt prądów ciepłych i zimnych. Dlatego też, aby skutecznie nagrzać powietrze w pomieszczeniu, w piecu potrzebny jest tzw. szyb konwekcyjny, dysponujący odpowiednio dużymi powierzchniami wymieniającymi ciepło. Gdyby stosowane było tylko konwekcyjne źródło ciepła, to mogłoby dojść do nieprzyjemnej cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu. Źródło ciepła stoi bowiem zwykle przy wewnętrznej ścianie pomieszczenia, ruch gorącego powietrza odbywa się w jego najwyższych partiach, nagrzewając w pierwszej kolejności okolice sufitu. Za to zimne powietrze płynące od zewnętrznych ścian budynku jest ciężkie i opada w dolne partie pomieszczenia. W efekcie marzną nogi domowników, a komfort przebywania w takim pomieszczeniu nie jest zbyt wysoki. Ten typ ogrzewania przyczynia się do pogorszenia odporności zdrowotnej mieszkańców, jest przyczyną wywołującą alergie i przewlekłe choroby dróg oddechowych. Oczywiście standardowe kominki (mowa jest tutaj o rustykalnych lub nowoczesnych, gdzie mamy zwykły system DGP rozprowadzający ciepło do pomieszczeń) także oddają ciepło poprzez promieniowanie, choćby gorącą powierzchnią szyby wkładu kominkowego. Proces oddawania ciepła jest bardzo gwałtowny i nierzadko powoduje przegrzanie cząstek powietrza (wręcz ich przepalenie), dlatego niejednokrotnie dochodzi do jonizacji, co także wpływa negatywnie na komfort cieplny (domownicy odczuwają suchość w ustach, drapanie w gardle, zawroty głowy, itp.). Radiacja to drugi sposób przekazywania ciepła do pomieszczenia. Definicja podaje, że promieniowanie cieplne jest to wycinek widma fal elektromagnetycznych. Radiacja ma charakter promieniowania słonecznego. Fala taka powstaje na skutek ruchu ładunków elektrycznych, czego skutkiem jest rozchodzenie się zmiennego pola elektromagnetycznego.
Człowiek od chwili narodzin rozwija się w cieple promieniowania słonecznego, dlatego też wszelkie źródła ciepła, które mają charakter zbliżony do tego promieniowania, są szczególnie dobrze odbierane i przyswajane, dając poczucie pełnego komfortu. Właśnie w taki sposób w przeważającej części działają ceramiczne piece kaflowe. Odczuwamy ciepło na skutek przenoszenia energii pomiędzy poszczególnymi ciałami o różnych temperaturach za pośrednictwem fal elektromagnetycznych. Energia wewnętrzna ciała ulega przemianie w energię promieniowania, która zostaje częściowo lub też całkowicie pochłonięta przez inne ciało i ulega ponownej przemianie w jego energię wewnętrzną. Promieniowanie ciała obejmuje dwa typy - własne i odbite. W piecu ceramicznym stałym ogrzane wnętrze pieca oddaje zgromadzone ciepło do pomieszczenia w przeważającej mierze poprzez radiację. Tylko niewielka część powietrza w wyniku wzrostu temperatury cząstek zostaje wprawiona w ruch i ciepło przenoszone jest konwekcyjnie przez ruchy powietrza. Właściwie zbudowany piec kaflowy przekazuje ciepło przez promieniowanie i konwekcję w proporcjach odpowiadających ludzkiemu organizmowi. Organizm człowieka oddaje bowiem 42% energii cieplnej przez promieniowanie, a 26% przez konwekcję. Dlatego też przeważający dopływ energii cieplnej przez promieniowanie jest dla niego odczuwalny z przyjemnością i zapewnia komfort. Przy radiacji promienie cieplne przenikają przez powietrze nagrzewając je w niewielkim stopniu, dopiero w wyniku bezpośredniego kontaktu z innymi obiektami energia jest pochłaniana i przeobrażana w ciepło (wzrasta energia wewnętrzna tych przedmiotów, dlatego też nie są one zimne, lecz odczuwamy przyjemne ciepło przy dotyku). Samo powietrze pozostaje jednak chłodne i nie jest zjonizowane. Radiacja ma jeszcze jedną wielką zaletę w stosunku do konwekcji - brak ruchu powietrza powoduje, że w pomieszczeniu nie są tą drogą przenoszone różnego rodzaju cząstki przepalonego kurzu, alergeny, drobnoustroje i grzyby. Ściany wnętrza, co także jest istotne, nie pochłaniają całkowicie energii promieniowania. Absorbują ją w dużym stopniu (ok 80%), jednakże część jest odbijana i przekazywana dalej. Podwyższona temperatura ścian podnosi komfort cieplny pomieszczenia, działa na człowieka pobudzająco, zdrowo i wywołuje wrażenie przytulności. Zachowana jest także równowaga cieplna w pomieszczeniu, co powoduje, że nie powstają ruchy prądów, a temperatura jest wyrównana i nie ma odczucia "suchości". Szczególne znaczenie dla odczuwania komfortu ma oddziaływanie cieplne ścian, które działa na organizm ludzki całą powierzchnią, dzięki temu unika się - jak w przypadku konwekcji - napromieniowania wybiórczego, czy to dolnej (w przypadku ogrzewania podłogowego), czy to górnej (w przypadku kratek nawiewnych) części ciała. Analiza ogrzewania radiacyjnego wykazała, że różnica pomiędzy podłogą, a sufitem wynosi maksymalnie 1-2oC. Przy ogrzewaniu konwekcyjnym różnica wynosi także 1oC, ale na 30-35 cm wysokości. Przykładowo dla pomieszczenia o wysokości 280 cm różnica temperatur wyniesie 8oC, czyli amplituda jest bardzo duża.
Zastanawiającym jest więc fakt, że w naszym kraju tak łatwo odeszło się od tego zdrowego źródła energii cieplnej, zniszczony został cech rzemiosła zduńskiego i jak na razie nie widać, aby zawód zduna się odradzał. Miejmy jednak nadzieję, że w niedalekiej przyszłości ogrzewanie radiacyjne z pieców kaflowych stanie się nieodłącznym rozwiązaniem dla co drugiej polskiej rodziny.
ZDROWE OGRZEWANIE
Aby zrozumieć, dlaczego piece kaflowe uchodzą za szczególnie zdrowe źródło ciepła (idealne dla alergików) należy zdać sobie sprawę, jaka jest różnica pomiędzy ogrzewaniem przez konwekcję, a ogrzewaniem przez radiację (promieniowanie cieplne). Przekazywanie ciepła poprzez konwekcję to sposób, w którym nośnikiem ciepła jest powietrze (dokładniej ciepłe prądy powietrza). Źródło ciepła powoduje, że temperatura cząsteczek ośrodka (czyli powietrza) rośnie, cząstki zaczynają się oddalać od siebie. W wyniku tego procesu zmniejsza się gęstość powietrza i zaczyna się ono unosić ku górze. Wymiana ciepła odbywa się przez bezpośredni kontakt prądów ciepłych i zimnych. Dlatego też, aby skutecznie nagrzać powietrze w pomieszczeniu, w piecu potrzebny jest tzw. szyb konwekcyjny, dysponujący odpowiednio dużymi powierzchniami wymieniającymi ciepło. Gdyby stosowane było tylko konwekcyjne źródło ciepła, to mogłoby dojść do nieprzyjemnej cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu. Źródło ciepła stoi bowiem zwykle przy wewnętrznej ścianie pomieszczenia, ruch gorącego powietrza odbywa się w jego najwyższych partiach, nagrzewając w pierwszej kolejności okolice sufitu. Za to zimne powietrze płynące od zewnętrznych ścian budynku jest ciężkie i opada w dolne partie pomieszczenia. W efekcie marzną nogi domowników, a komfort przebywania w takim pomieszczeniu nie jest zbyt wysoki. Ten typ ogrzewania przyczynia się do pogorszenia odporności zdrowotnej mieszkańców, jest przyczyną wywołującą alergie i przewlekłe choroby dróg oddechowych. Oczywiście standardowe kominki (mowa jest tutaj o rustykalnych lub nowoczesnych, gdzie mamy zwykły system DGP rozprowadzający ciepło do pomieszczeń) także oddają ciepło poprzez promieniowanie, choćby gorącą powierzchnią szyby wkładu kominkowego. Proces oddawania ciepła jest bardzo gwałtowny i nierzadko powoduje przegrzanie cząstek powietrza (wręcz ich przepalenie), dlatego niejednokrotnie dochodzi do jonizacji, co także wpływa negatywnie na komfort cieplny (domownicy odczuwają suchość w ustach, drapanie w gardle, zawroty głowy, itp.). Radiacja to drugi sposób przekazywania ciepła do pomieszczenia. Definicja podaje, że promieniowanie cieplne jest to wycinek widma fal elektromagnetycznych. Radiacja ma charakter promieniowania słonecznego. Fala taka powstaje na skutek ruchu ładunków elektrycznych, czego skutkiem jest rozchodzenie się zmiennego pola elektromagnetycznego.
Człowiek od chwili narodzin rozwija się w cieple promieniowania słonecznego, dlatego też wszelkie źródła ciepła, które mają charakter zbliżony do tego promieniowania, są szczególnie dobrze odbierane i przyswajane, dając poczucie pełnego komfortu. Właśnie w taki sposób w przeważającej części działają ceramiczne piece kaflowe. Odczuwamy ciepło na skutek przenoszenia energii pomiędzy poszczególnymi ciałami o różnych temperaturach za pośrednictwem fal elektromagnetycznych. Energia wewnętrzna ciała ulega przemianie w energię promieniowania, która zostaje częściowo lub też całkowicie pochłonięta przez inne ciało i ulega ponownej przemianie w jego energię wewnętrzną. Promieniowanie ciała obejmuje dwa typy - własne i odbite. W piecu ceramicznym stałym ogrzane wnętrze pieca oddaje zgromadzone ciepło do pomieszczenia w przeważającej mierze poprzez radiację. Tylko niewielka część powietrza w wyniku wzrostu temperatury cząstek zostaje wprawiona w ruch i ciepło przenoszone jest konwekcyjnie przez ruchy powietrza. Właściwie zbudowany piec kaflowy przekazuje ciepło przez promieniowanie i konwekcję w proporcjach odpowiadających ludzkiemu organizmowi. Organizm człowieka oddaje bowiem 42% energii cieplnej przez promieniowanie, a 26% przez konwekcję. Dlatego też przeważający dopływ energii cieplnej przez promieniowanie jest dla niego odczuwalny z przyjemnością i zapewnia komfort. Przy radiacji promienie cieplne przenikają przez powietrze nagrzewając je w niewielkim stopniu, dopiero w wyniku bezpośredniego kontaktu z innymi obiektami energia jest pochłaniana i przeobrażana w ciepło (wzrasta energia wewnętrzna tych przedmiotów, dlatego też nie są one zimne, lecz odczuwamy przyjemne ciepło przy dotyku). Samo powietrze pozostaje jednak chłodne i nie jest zjonizowane. Radiacja ma jeszcze jedną wielką zaletę w stosunku do konwekcji - brak ruchu powietrza powoduje, że w pomieszczeniu nie są tą drogą przenoszone różnego rodzaju cząstki przepalonego kurzu, alergeny, drobnoustroje i grzyby. Ściany wnętrza, co także jest istotne, nie pochłaniają całkowicie energii promieniowania. Absorbują ją w dużym stopniu (ok 80%), jednakże część jest odbijana i przekazywana dalej. Podwyższona temperatura ścian podnosi komfort cieplny pomieszczenia, działa na człowieka pobudzająco, zdrowo i wywołuje wrażenie przytulności. Zachowana jest także równowaga cieplna w pomieszczeniu, co powoduje, że nie powstają ruchy prądów, a temperatura jest wyrównana i nie ma odczucia "suchości". Szczególne znaczenie dla odczuwania komfortu ma oddziaływanie cieplne ścian, które działa na organizm ludzki całą powierzchnią, dzięki temu unika się - jak w przypadku konwekcji - napromieniowania wybiórczego, czy to dolnej (w przypadku ogrzewania podłogowego), czy to górnej (w przypadku kratek nawiewnych) części ciała. Analiza ogrzewania radiacyjnego wykazała, że różnica pomiędzy podłogą, a sufitem wynosi maksymalnie 1-2oC. Przy ogrzewaniu konwekcyjnym różnica wynosi także 1oC, ale na 30-35 cm wysokości. Przykładowo dla pomieszczenia o wysokości 280 cm różnica temperatur wyniesie 8oC, czyli amplituda jest bardzo duża.
Zastanawiającym jest więc fakt, że w naszym kraju tak łatwo odeszło się od tego zdrowego źródła energii cieplnej, zniszczony został cech rzemiosła zduńskiego i jak na razie nie widać, aby zawód zduna się odradzał. Miejmy jednak nadzieję, że w niedalekiej przyszłości ogrzewanie radiacyjne z pieców kaflowych stanie się nieodłącznym rozwiązaniem dla co drugiej polskiej rodziny.
