Zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu to w dzisiejszym budownictwie kwestia kluczowa, w dyskusji na te tematy nie powinno zabraknąć omówienia spraw związanych z prawidłową konstrukcją i eksploatacją kominów. Instalacja kominowa ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo (kominy odprowadzające spaliny) i prawidłową wymianę powietrza (kominy wentylacyjne) w budynku, dlatego niewłaściwa ich konstrukcja, lub błędy eksploatacyjne mogą skutkować poważnymi konsekwencjami dla zdrowia i życia.
Warto więc zapoznać się z wytycznymi montażu, sposobem doboru, konstrukcji oraz, a może przede wszystkim z regulacjami prawnymi dotyczącymi budowy i eksploatacji kominów. Oczywiście, zarówno dobór, montaż, jak i inspekcje stanu technicznego przewodów kominowych muszą być dokonane przez wyspecjalizowane i uprawnione do tego osoby, a poprawne wykonanie komina musi zostać potwierdzone odbiorem kominiarskim.
Nie zmienia to jednak faktu, iż dobrze jest zapoznać się z tą tematyką na tyle, by móc sprawdzić i ocenić fachowość wykonania tej bardzo ważnej instalacji w swoim domu czy osiedlu. Niestety przypadki wyjątkowo niestarannego, niezgodnego z przepisami i przez to niebezpiecznego wykonawstwa zdarzają się wciąż bardzo często.
Z racji dosyć sporego zakresu tematyki dotyczącej budowy i eksploatacji kominów, która wiąże się ściśle z zagadnieniami odprowadzania spalin z urządzeń grzewczych (których użytkowanie stawia różne, zależne od paliwa, wymagania systemom kominowym) oraz wentylacji wywiewnej, postaram się nieco przybliżyć kwestie związane głównie z systemami kominowymi dla potrzeb odprowadzania spalin z kominków i pieców na paliwa stałe (drewno).
Norma PN EN 1443:2004 definiuje komin jako drogę odprowadzania spalin (w przypadku komina spalinowego) i odprowadzania zużytego powietrza (w przypadku komina wentylacyjnego). Konstrukcja stanowiąca integralną część budowli lub też wolno stojąca, murowana, betonowa, metalowa lub inna zawierająca jeden lub więcej pionowych przewodów to wedle tej definicji - obudowa komina.
Według unormowania w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wg §266:
- Przewody spalinowe i dymowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych.
- Przewody lub obudowa przewodów spalinowych i dymowych powinny spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej badań ogniowych małych kominów.
Do tego dochodzą oczywiście normy europejskie, których spełnienie jest wymogiem dopuszczenia wyrobu na rynek. Systemowe kominy, zarówno stalowe jak i ceramiczne podlegają ocenie technicznej odpowiedniej instytucji (tzw. badanie typu), której skutkiem jest wydanie aprobaty technicznej, bądź znaku CE przez producenta (jeśli obowiązuje na ten typ komina stosowna norma zharmonizowana).
Warto zwrócić uwagę na to, by system kominowy, na który decydujemy się przy budowie lub renowacji domu, posiadał stosowne dopuszczenia, gwarantuje to bowiem, iż segmenty, z których wykonywany jest komin zostały odpowiednio przebadane i sprawdzone w pracy w specyficznych warunkach, do których jest on przeznaczony (czyli na przykład dla kotłów na drewno - w warunkach wysokiej temperatury spalin oraz występowania ryzyka zapalenia się sadzy w przewodzie kominowym). Dodatkowo brak aprobaty lub znaku CE może skutkować odmową odebrania przewodu kominowego przez uprawnionego kominiarza.
Jak to wynika z definicji komina - ma on zapewnić skuteczne odprowadzenie powietrza lub spalin na zewnątrz budynku. Konstrukcja komina powinna zagwarantować prawidłową wartość "ciągu kominowego", czyli podciśnienia powodującego ruch powietrza (lub spalin) w górę i na zewnątrz budynku - oczywiście nie zawsze ta funkcja musi być spełniona (np. w przypadku przewodów kominowych pracujących w nadciśnieniu - dla urządzeń gazowych z zamkniętą komorą spalania). Najważniejszą funkcją komina w przypadku kominów odprowadzających spaliny z urządzeń grzewczych - jest kwestia bezpieczeństwa. Komin musi zapewnić odpowiedni poziom szczelności (tak, by spaliny nie przedostawały się do pomieszczeń) oraz powinien być wykonany z materiałów gwarantujących odporność na niebezpieczne związki (zwłaszcza kwasy) wytwarzające się na ścianach komina (kondensacja pary wodnej). Te ostatnie, w przypadku przeniknięcia do ścian (tworzących osłonę komina lub ścian przyległych do komina) spowodują osłabienie jego konstrukcji, przemakania (co uwidacznia się plamami na kominach, a także odpadaniem tynku) oraz wykruszanie się ceramiki, co z kolei w skrajnym przypadku może doprowadzić do osunięcia się ściany komina.
Prawidłowo wykonany komin to taki, który spełnia wszystkie wymagania normatywne, chodzi tu zarówno o odpowiedni dobór systemu kominowego, jak i odpowiednią konstrukcję samego komina. Jeśli chodzi o dobór systemu kominowego, to powinien być on uzależniony od przeznaczenia danego komina.
Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje kominów pod względem tego kryterium:
- wentylacyjne;
- spalinowe;
- dymowe.
Tak jak dla kominów wentylacyjnych wymagania dotyczące budulca (poza niepalnością) są niewielkie, tak na przykład w przypadku kominów dymowych (takich odprowadzających spaliny np. z kominków) są już bardzo duże. Do tych celów można stosować:
- kominy systemowe ceramiczne;
- kominy murowane z wkładką z blachy żaroodpornej;
- kominy wolnostojące dwuścienne z płaszczem wewnętrznym wykonanym z blachy.
Wymagania dotyczące prawidłowej konstrukcji przewodu kominowego są ujęte w normach europejskich i dotyczą:
- właściwych wymiarów przewodów kominowych;
- sposobu prowadzenia przewodów kominowych (np. kwestie odchyleń od pionu);
- sposobu wyprowadzenia przewodów nad dach (bardzo ważna kwestia, w której często popełniane są ogromne błędy - skutkujące wadliwym działaniem instalacji).
Jest to odcinek łączący kominek (lub inne urządzenie grzewcze) z przewodem kominowym. Jest on szczególnie ważnym elementem instalacji, gdyż znajduje się bezpośrednio w pomieszczeniach mieszkalnych (mimo tego, iż jest często zabudowywany okapem kominka). Przyłącz powinien być wykonany z zachowaniem zasad określonych w normach, a w szczególności należy zwrócić uwagę na:
- średnicę - która nie powinna być mniejsza niż średnica wylotu wkładu kominkowego (lub króćca wylotowego pieca) - nie można stosować zwężek i redukcji na czopuchu;
- sposób podłączenia - minimalny spadek powinien wynosić 5% w kierunku kotła, a jego długość winna być możliwie minimalna (np. dla urządzeń gazowych nie większa niż 2 m);
- kwestię szczelności i wytrzymałości termicznej.
Prawidłowe podłączenie wkładu kominkowego może odbywać się przy użyciu kilku rodzajów elementów:
- sztywne podłącza z elementów wykonanych z blachy żaroodpornej o grubości 1mm;
- sztywne podłącza wykonane z blachy czarnej o grubości 2mm;
- elastyczne podłącza wykonane ze specjalnej dwuściennej rury elastycznej chromoniklowej.
Kotły grzewcze na paliwa stałe oraz kominki z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu kominowego dymowego, posiadającego co najmniej wymiar 0,14x0,14m lub średnicę 0,15m.
Konserwacja - czyszczenie przewodów kominowych - powinno być dokonywane przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje - czeladnika lub mistrza kominiarskiego. W budynkach mieszkalnych obowiązuje następująca częstotliwość czyszczeń:- przewody od palenisk opalanych paliwem stałym - cztery razy w roku;- przewody od palenisk opalanych paliwem gazowym i płynnym - dwa razy w roku;- przewody wentylacyjne - raz raz w roku. Absolutnie nie wolno czyścić komina metodami polegającymi na wypalaniu w nim sadzy za pomocą "kontrolowanego" zapłonu sadzy, czy też za pomocą innych podobnych zabiegów - jest to prosta droga do zniszczenia komina i narażenia się na bardzo kosztowny remont. Jeśli chodzi o czynności wykonywane we własnym zakresie, to kilkakrotnie w ciągu sezonu grzewczego należy oczyścić komin z nieczystości, które nagromadziły się podczas eksploatacji. Wykonuje się to poprzez otwarcie drzwiczek rewizyjnych i opróżnienie komina z nagromadzonych tam zanieczyszczeń stałych (popiołów).
Źródła
1."Komin - ważny element instalacji spalania w Twoim domu"; red. Krystyna Kubica
2.Ustawa Prawo Budowlane
z dnia 7 lipca 1994 z późniejszymi zmianami
3.Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004
Nie zmienia to jednak faktu, iż dobrze jest zapoznać się z tą tematyką na tyle, by móc sprawdzić i ocenić fachowość wykonania tej bardzo ważnej instalacji w swoim domu czy osiedlu. Niestety przypadki wyjątkowo niestarannego, niezgodnego z przepisami i przez to niebezpiecznego wykonawstwa zdarzają się wciąż bardzo często.
Z racji dosyć sporego zakresu tematyki dotyczącej budowy i eksploatacji kominów, która wiąże się ściśle z zagadnieniami odprowadzania spalin z urządzeń grzewczych (których użytkowanie stawia różne, zależne od paliwa, wymagania systemom kominowym) oraz wentylacji wywiewnej, postaram się nieco przybliżyć kwestie związane głównie z systemami kominowymi dla potrzeb odprowadzania spalin z kominków i pieców na paliwa stałe (drewno).
Co to jest komin?
Norma PN EN 1443:2004 definiuje komin jako drogę odprowadzania spalin (w przypadku komina spalinowego) i odprowadzania zużytego powietrza (w przypadku komina wentylacyjnego). Konstrukcja stanowiąca integralną część budowli lub też wolno stojąca, murowana, betonowa, metalowa lub inna zawierająca jeden lub więcej pionowych przewodów to wedle tej definicji - obudowa komina.
Według unormowania w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wg §266:
- Przewody spalinowe i dymowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych.
- Przewody lub obudowa przewodów spalinowych i dymowych powinny spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej badań ogniowych małych kominów.
Do tego dochodzą oczywiście normy europejskie, których spełnienie jest wymogiem dopuszczenia wyrobu na rynek. Systemowe kominy, zarówno stalowe jak i ceramiczne podlegają ocenie technicznej odpowiedniej instytucji (tzw. badanie typu), której skutkiem jest wydanie aprobaty technicznej, bądź znaku CE przez producenta (jeśli obowiązuje na ten typ komina stosowna norma zharmonizowana).
Warto zwrócić uwagę na to, by system kominowy, na który decydujemy się przy budowie lub renowacji domu, posiadał stosowne dopuszczenia, gwarantuje to bowiem, iż segmenty, z których wykonywany jest komin zostały odpowiednio przebadane i sprawdzone w pracy w specyficznych warunkach, do których jest on przeznaczony (czyli na przykład dla kotłów na drewno - w warunkach wysokiej temperatury spalin oraz występowania ryzyka zapalenia się sadzy w przewodzie kominowym). Dodatkowo brak aprobaty lub znaku CE może skutkować odmową odebrania przewodu kominowego przez uprawnionego kominiarza.
Zadania komina
Jak to wynika z definicji komina - ma on zapewnić skuteczne odprowadzenie powietrza lub spalin na zewnątrz budynku. Konstrukcja komina powinna zagwarantować prawidłową wartość "ciągu kominowego", czyli podciśnienia powodującego ruch powietrza (lub spalin) w górę i na zewnątrz budynku - oczywiście nie zawsze ta funkcja musi być spełniona (np. w przypadku przewodów kominowych pracujących w nadciśnieniu - dla urządzeń gazowych z zamkniętą komorą spalania). Najważniejszą funkcją komina w przypadku kominów odprowadzających spaliny z urządzeń grzewczych - jest kwestia bezpieczeństwa. Komin musi zapewnić odpowiedni poziom szczelności (tak, by spaliny nie przedostawały się do pomieszczeń) oraz powinien być wykonany z materiałów gwarantujących odporność na niebezpieczne związki (zwłaszcza kwasy) wytwarzające się na ścianach komina (kondensacja pary wodnej). Te ostatnie, w przypadku przeniknięcia do ścian (tworzących osłonę komina lub ścian przyległych do komina) spowodują osłabienie jego konstrukcji, przemakania (co uwidacznia się plamami na kominach, a także odpadaniem tynku) oraz wykruszanie się ceramiki, co z kolei w skrajnym przypadku może doprowadzić do osunięcia się ściany komina.
Cechy prawidłowo wykonanego komina
Prawidłowo wykonany komin to taki, który spełnia wszystkie wymagania normatywne, chodzi tu zarówno o odpowiedni dobór systemu kominowego, jak i odpowiednią konstrukcję samego komina. Jeśli chodzi o dobór systemu kominowego, to powinien być on uzależniony od przeznaczenia danego komina.
Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje kominów pod względem tego kryterium:
- wentylacyjne;
- spalinowe;
- dymowe.
Tak jak dla kominów wentylacyjnych wymagania dotyczące budulca (poza niepalnością) są niewielkie, tak na przykład w przypadku kominów dymowych (takich odprowadzających spaliny np. z kominków) są już bardzo duże. Do tych celów można stosować:
- kominy systemowe ceramiczne;
- kominy murowane z wkładką z blachy żaroodpornej;
- kominy wolnostojące dwuścienne z płaszczem wewnętrznym wykonanym z blachy.
Wymagania dotyczące prawidłowej konstrukcji przewodu kominowego są ujęte w normach europejskich i dotyczą:
- właściwych wymiarów przewodów kominowych;
- sposobu prowadzenia przewodów kominowych (np. kwestie odchyleń od pionu);
- sposobu wyprowadzenia przewodów nad dach (bardzo ważna kwestia, w której często popełniane są ogromne błędy - skutkujące wadliwym działaniem instalacji).
Przyłącze kotła (kominka) do komina
Jest to odcinek łączący kominek (lub inne urządzenie grzewcze) z przewodem kominowym. Jest on szczególnie ważnym elementem instalacji, gdyż znajduje się bezpośrednio w pomieszczeniach mieszkalnych (mimo tego, iż jest często zabudowywany okapem kominka). Przyłącz powinien być wykonany z zachowaniem zasad określonych w normach, a w szczególności należy zwrócić uwagę na:
- średnicę - która nie powinna być mniejsza niż średnica wylotu wkładu kominkowego (lub króćca wylotowego pieca) - nie można stosować zwężek i redukcji na czopuchu;
- sposób podłączenia - minimalny spadek powinien wynosić 5% w kierunku kotła, a jego długość winna być możliwie minimalna (np. dla urządzeń gazowych nie większa niż 2 m);
- kwestię szczelności i wytrzymałości termicznej.
Prawidłowe podłączenie wkładu kominkowego może odbywać się przy użyciu kilku rodzajów elementów:
- sztywne podłącza z elementów wykonanych z blachy żaroodpornej o grubości 1mm;
- sztywne podłącza wykonane z blachy czarnej o grubości 2mm;
- elastyczne podłącza wykonane ze specjalnej dwuściennej rury elastycznej chromoniklowej.
Kotły grzewcze na paliwa stałe oraz kominki z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu kominowego dymowego, posiadającego co najmniej wymiar 0,14x0,14m lub średnicę 0,15m.
Eksploatacja i konserwacja
Konserwacja - czyszczenie przewodów kominowych - powinno być dokonywane przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje - czeladnika lub mistrza kominiarskiego. W budynkach mieszkalnych obowiązuje następująca częstotliwość czyszczeń:- przewody od palenisk opalanych paliwem stałym - cztery razy w roku;- przewody od palenisk opalanych paliwem gazowym i płynnym - dwa razy w roku;- przewody wentylacyjne - raz raz w roku. Absolutnie nie wolno czyścić komina metodami polegającymi na wypalaniu w nim sadzy za pomocą "kontrolowanego" zapłonu sadzy, czy też za pomocą innych podobnych zabiegów - jest to prosta droga do zniszczenia komina i narażenia się na bardzo kosztowny remont. Jeśli chodzi o czynności wykonywane we własnym zakresie, to kilkakrotnie w ciągu sezonu grzewczego należy oczyścić komin z nieczystości, które nagromadziły się podczas eksploatacji. Wykonuje się to poprzez otwarcie drzwiczek rewizyjnych i opróżnienie komina z nagromadzonych tam zanieczyszczeń stałych (popiołów).
Źródła
1."Komin - ważny element instalacji spalania w Twoim domu"; red. Krystyna Kubica
2.Ustawa Prawo Budowlane
z dnia 7 lipca 1994 z późniejszymi zmianami
3.Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004
